Zvinyorwa zvemutemo weRoma.

Mhedzisiro yekare yeRoma ndiyo yakasara ndiyo mitemo yakabudiswa nemadzimambo eRoma. Imwe yemitemo inokosha zvikuru yenguva iyo ndiyo Mutemo weVane gumi nemaviri Tables. Iyi nyanzvi yezvakaitika kare masayendisiti anotaura nezvepakati pezana remakore BC. E. Panguva iyoyo, mutemo weRoma wakanyatsosiyaniswa nedzidziso dzechitendero.

Mugore ra367 BC. E. Civil Cieks yakabudisa mutemo, maererano nezvakaitwa kokutanga nguva yakadai sedare rakagadzirwa . Mutungamiri aisarudzwa gore negore, uye avo vakagadzwa panzvimbo iyi vaimbova maPretorian edicts. Munhu akasarudzwa kuhofisi yehurumende anogona, kana zvichidikanwa, achiwedzera mitemo yemutemo uye, pamusana pekuchenjera kwake, anoziva mitemo yakasimbiswa nguva dzisina kukwana kune zvinodiwa zvevanhu panguva ino.

Kutaura kwakadaro se "masimba emurairo weRoma" kunogonawo kushandiswa kureva kune zvitubu zvezivo zvemurairo wenguva iyoyo. Zvinyorwa zvakadaro zvinosanganisira magwaro emhando yemutemo, somuenzaniso, kubatana kunobudiswa naMambo Justinian, pamwe nemabasa emagweta uye kunyanya mabasa evanyori vezvakaitika kare veRoma: Tacitus, Ammianus Marcellinus, Titus Livia. Uyewo zvekuda kwazvo nesayenzi ndiyo mitsara yemutemo weRoma semabasa evanyori, vanyori nevafilosofi vekare.

Zvinyorwa zvinokosha zvekudzidza mutemo weRoma ndezvinyorwa pamusoro pebwe, matanda uye ndarira (tafura yeHeraclea), iyo yakasara kusvikira nhasi, pamadziro ezvivako (zvinyorwa zvakawanikwa pakutsvakwa kwePompeii), nezvimwewo. Kutanga muhafu yepiri yezana remakore rechi19, Vakawana zvinyorwa zvakatanga kubudiswa mubhuku rinonzi "Corpus inscriptionum latinarum", iro rakabatanidza uye rakarongedza magwaro ezvakaitika kare. Mhedzisiro yemitemo yeRoma yakanyatsodzidza, uye sezvo mutemo weRoma wakaumba nheyo yemutemo wehurumende yenyika dzakawanda dzeEurope, zvinongova zvakasikwa kuti zvinyorwa zvaro zvakava izvo zvinotsvakurudzwa kune avo vemajeri venguva iyoyo.

Nzvimbo yekare yekutanga mutemo muRoma inoonekwa seyiyo yemitemo nemitemo. Nheyo yemazuva ano yemutemo pasi peshoko rokuti "tsika yepamutemo" inonzwisisa mutemo wekufambisa, iyo yakaumbwa nekuda kwekushanda kwayo kwenguva refu uye inozivikanwa nehurumende uye sangano semutemo unobvumirwa kune vose.

Izvo zvinoratidzwa pamusoro apa zvinoratidzawo tsika yepamutemo muRoma yekare. Mukuru anozivikanwa wechiRoma ainzi Julian akataura nezvechirongwa cheimwe tsika uye mutemo mukuru unobvumirana nekushanda kwayo.

Maitiro emurairo weRoma aisanganisira tsika dzemadzitateguru; Chiito chakajairika; Tsika dzevapristi; Tsika, dzakagadzirirwa muitiro we magistrates. Mutemo wekodzero waivapo muRoma munguva yeumambo unonzi izwi rokuti "consuetude".

MuRome, mutemo wechimiro wenguva refu yakaita basa rinokosha mukuraira kwehukama hwehukama. Mitemo yepamutemo nemitemo yakagamuchirwa nehurumende uye sangano maererano nemitemo.

Mukuwedzera kune mutemo wemitemo, mumasangano eRoma, mitemo yakashandiswa sezvinyorwa zvemutemo munharaunda yekare. Pakutanga, mitemo yakadaro yakanga iri mitemo yakasiyana-siyana yemitemo, iyo yaive yakagamuchirwa nevakuru vevanhu uye yakagamuchirwa neSeneti.

Nekuwirirana pamwe chete kwemitemo yemitemo nemitemo munzanga, mubvunzo wechisikigo unobuda maitiro aya emitemo yemutemo weRoma yakabatana pakati pavo pachavo.

Vagari vomuRoma yekare havana kukonzera kusava nechokwadi kwekuti chero mutemo unogona kubviswa nemitemo yepamutemo. Mareji ezvenguva iyo akatendawowo kuti mutemo wepamutemo wakashandiswa kwenguva yakareba unogona, kana zvichidiwa, uchibvisa mutemo.

Zvinyorwa zvemutemo weRoma wega pachake zvinonyatsodzidzwa nevanyori vezvakaitika kare, uye kudzidza kwavo kwakatora nguva yakareba yebazi rimwe rezvesayenzi.